Veritabanları, uygulamaların hızlı ve güvenilir bir şekilde çalışmasını sağlamak için kritik öneme sahiptir. Ancak yanlış yapılandırmalar, yetersiz donanım, yavaş sorgular, hatalı indeksleme, aşırı bağlantılar ve verimsiz sorgular nedeniyle veritabanı performansı düşebilir. Aşağıda belirtilen teşhis ve optimizasyon yöntemleri ile veritabanınızı hızlandırabilir, sunucunuzun daha verimli çalışmasını sağlayabilirsiniz. Düzenli bakım ve izleme ile veritabanınızın performansını sürdürülebilir hale getirebilirsiniz.

Veritabanı Performans Sorunlarının Nedenleri

1. Verimsiz ve Yavaş SQL Sorguları:
   • Optimizasyon yapılmamış SELECT, JOIN ve GROUP BY sorguları.
   • Büyük veri setlerinde tam tablo taraması (Full Table Scan) yapılması.
2. Eksik veya Yanlış İndeks Kullanımı:
   • Uygun indekslerin eksik olması sorguların yavaş çalışmasına neden olur.
   • Yanlış indeksler, gereksiz disk okuma/yazma işlemlerine sebep olabilir.
3. Aşırı Bağlantı (Connection Overload):
   • Veritabanına aşırı sayıda bağlantı isteği sunucunun kaynaklarını tüketebilir.
   • Bağlantılar düzgün yönetilmezse Too Many Connections hatası alınabilir.
4. Yetersiz Bellek ve Önbellek Kullanımı:
   • Yetersiz buffer pool veya query cache ayarları performans sorunlarına yol açabilir.
   • Büyük veri kümeleri RAM yerine diskten okunuyorsa gecikmeler oluşur.
5. Yanlış Yapılandırılmış Veritabanı Parametreleri:
   • max_connections, innodb_buffer_pool_size, query_cache_size gibi parametrelerin yanlış ayarlanması.
6. Büyük Veritabanı Boyutları ve Şişmiş Log Dosyaları:
   • Eski ve gereksiz veriler temizlenmezse veritabanı şişerek yavaşlamaya neden olabilir.
   • binlog dosyalarının kontrolsüz büyümesi disk alanını tüketebilir.
7. Ağ Gecikmeleri ve Veritabanı Replikasyon Sorunları:
   • Uzak veritabanı sunucularına yapılan bağlantılar yavaş olabilir.
   • Replikasyon gecikmeleri veri tutarsızlıklarına yol açabilir.

Veritabanı Performans Sorunlarını Teşhis Etme

1. Yavaş Sorguları Analiz Edin

✅ EXPLAIN komutunu kullanarak sorguların nasıl çalıştığını analiz edin:

EXPLAIN SELECT * FROM users WHERE email='test@example.com';

✅ MySQL’de yavaş sorguları görmek için:

SHOW GLOBAL STATUS LIKE 'Slow_queries';

✅ PostgreSQL’de sorgu süresini kontrol etmek için:

EXPLAIN ANALYZE SELECT * FROM orders;

2. İndeksleri ve Tablo Yapısını Kontrol Edin

✅ Veritabanınızdaki indeksleri görmek için:

SHOW INDEX FROM users;

✅ PostgreSQL için indeksleri listelemek:

SELECT * FROM pg_indexes WHERE tablename = 'orders';

3. Bağlantı Sayısını ve Bellek Kullanımını İzleyin

✅ Mevcut bağlantıları kontrol etmek için:

SHOW PROCESSLIST;

✅ PostgreSQL bağlantı durumunu kontrol etmek için:

SELECT * FROM pg_stat_activity;

✅ innodb_buffer_pool_size veya shared_buffers gibi parametrelerin bellek kullanımını nasıl etkilediğini analiz edin.

Veritabanı Performansını Artırma Yöntemleri

1. Sorgu Optimizasyonu

✅ WHERE koşullarını ve JOIN işlemlerini optimize edin.
✅ LIMIT kullanarak gereksiz büyük veri döndürmeyi engelleyin.
✅ GROUP BY yerine HAVING kullanarak performansı artırın.

2. Doğru İndeksleme Yapın

✅ En sık kullanılan sorgulara uygun indeksleri ekleyin:

CREATE INDEX idx_email ON users(email);

✅ Gereksiz veya kullanılmayan indeksleri kaldırarak disk kullanımını azaltın.

3. Bağlantı Yönetimini Optimize Edin

✅ max_connections değerini optimize edin:

SET GLOBAL max_connections = 200;

✅ Bağlantı havuzu (Connection Pooling) kullanarak aşırı bağlantı yükünü azaltın.

4. Önbellek Kullanımını Artırın

✅ MySQL için query_cache_size değerini artırın:

SET GLOBAL query_cache_size = 128M;

✅ PostgreSQL için shared_buffers değerini artırın:

ALTER SYSTEM SET shared_buffers = '512MB';

✅ Redis veya Memcached gibi harici önbellek çözümleri kullanarak sorgu hızını artırın.

5. Veritabanını Düzenli Olarak Temizleyin

✅ Gereksiz verileri silmek için:

DELETE FROM logs WHERE created_at < NOW() - INTERVAL 30 DAY;

✅ MySQL binlog dosyalarını temizlemek için:

PURGE BINARY LOGS BEFORE NOW() - INTERVAL 7 DAY;

✅ PostgreSQL için VACUUM komutunu çalıştırarak gereksiz alan kullanımını azaltın:

VACUUM FULL;