Sunucu yönetimi, sistem yöneticileri ve geliştiriciler için en önemli konulardan biridir. Sunucuların stabil çalışmasını sağlamak, performansı artırmak ve güvenliği korumak için çeşitli sorunlarla başa çıkmak gerekir. Bu yazıda, sunucularda sıkça karşılaşılan genel sorunları ve bunların nasıl çözülebileceğini özet olarak anlatacağım.

1. Sunucu Çökmesi (Server Crash)

Sorun:

Sunucu çökmesi, genellikle donanım arızası, yazılım hatası veya aşırı yüklenme nedeniyle meydana gelir.

Çözüm:

• Sunucu günlüklerini (logs) inceleyin: /var/log/syslog veya /var/log/messages dosyalarını kontrol edin.
• Kaynak kullanımını analiz edin: htop, top, free -m ve df -h komutlarıyla CPU, RAM ve disk kullanımını kontrol edin.
• Otomatik yedekleme sistemleri kurun: Verileri kaybetmemek için düzenli yedekleme yapın.
• Sunucu monitörleme araçları kullanın: Zabbix, Prometheus veya Nagios gibi araçlarla anlık izleme yapın.

2. Yüksek CPU Kullanımı

Sorun:

Bir işlem veya uygulama, aşırı CPU kullanımı nedeniyle sunucunun yavaşlamasına neden olabilir.

Çözüm:

• top veya htop komutlarıyla yüksek CPU tüketen işlemleri belirleyin.
• Gereksiz çalışan servisleri kapatın: systemctl stop [servis-adı]
• Apache veya Nginx gibi web sunucularında worker süreçlerini optimize edin.
• Gerekiyorsa sunucu kaynaklarını artırın (RAM veya işlemci yükseltme).

3. Yüksek RAM Kullanımı

Sorun:

Sunucu RAM kullanımının aşırı artması, işlemlerin yavaşlamasına veya sistemin çökmesine neden olabilir.

Çözüm:

• free -m komutuyla bellek kullanımını analiz edin.
• ps aux --sort=-%mem | head -10 komutuyla en fazla RAM tüketen işlemleri belirleyin.
• Swap bellek yapılandırmasını gözden geçirin ve gerektiğinde artırın.
• Gereksiz çalışan uygulamaları kapatın veya sistem optimizasyonu yapın.

4. Disk Dolu Problemi

Sorun:

Disk alanının tamamen dolması, yeni dosyaların yazılamamasına ve sunucu performansının düşmesine neden olabilir.

Çözüm:

• df -h komutuyla disk kullanımını kontrol edin.
• du -sh /var/log/* komutuyla büyük dosyaları tespit edin.
• Eski log dosyalarını temizleyin: rm -rf /var/log/*.gz
• Gereksiz yedekleme ve önbellek dosyalarını silin.
• Büyük dosyalar için birden fazla disk veya bulut depolama çözümleri kullanın.

5. Ağ Bağlantı Problemleri

Sorun:

Sunucu ağ bağlantısının yavaş olması veya tamamen kopması, erişim problemlerine neden olabilir.

Çözüm:

• ping google.com komutuyla internet bağlantısını test edin.
• ifconfig veya ip a komutlarıyla ağ yapılandırmasını kontrol edin.
• traceroute komutuyla bağlantı yolunu analiz edin.
• Sunucunun bağlı olduğu yönlendiriciyi ve DNS ayarlarını kontrol edin.
• Güvenlik duvarı veya iptables kurallarını inceleyin.

6. SSH Erişim Sorunları

Sorun:

SSH bağlantısının kesilmesi veya erişilememesi, sunucu yönetimini zorlaştırır.

Çözüm:

• Sunucuya fiziksel veya alternatif erişim sağlayarak SSH yapılandırmasını kontrol edin.
• /etc/ssh/sshd_config dosyasını kontrol ederek port değişikliklerini doğrulayın.
• systemctl restart sshd komutuyla SSH servisini yeniden başlatın.
• Güvenlik duvarı veya ağ kurallarını gözden geçirin (iptables -L).
• SSH anahtar doğrulamasını kontrol edin ve yeniden yapılandırın.

7. Güvenlik Açıkları ve Saldırılar

Sorun:

Sunucular, kötü amaçlı yazılımlar veya siber saldırılar nedeniyle güvenlik riskleriyle karşı karşıya kalabilir.

Çözüm:

• Güçlü şifreler ve SSH anahtar doğrulaması kullanın.
• fail2ban veya iptables ile SSH saldırılarını önleyin.
• Otomatik güncellemeleri etkinleştirin (apt update && apt upgrade veya yum update -y).
• DDoS koruması ve güvenlik duvarı kurallarını uygulayın.

8. Veritabanı Performans Sorunları

Sorun:

MySQL, PostgreSQL veya diğer veritabanlarının yavaş çalışması, sorgu yanıt süresini uzatabilir.

Çözüm:

• SHOW PROCESSLIST; komutuyla yoğun sorguları analiz edin.
• Veritabanı indekslerini optimize edin (ANALYZE TABLE, OPTIMIZE TABLE).
• Cache kullanımı için Redis veya Memcached gibi çözümler uygulayın.
• Sunucu RAM ve disk I/O performansını artırmak için donanım optimizasyonu yapın.