Linux işletim sistemlerinde servislerin yönetimi büyük önem taşır. Systemd, modern Linux dağıtımlarında varsayılan olarak kullanılan bir sistem ve servis yöneticisidir. Servisleri başlatmak, durdurmak, otomatik çalıştırmak ve logları incelemek için güçlü araçlar sunar.

Bu yazıda, Systemd ile servis yönetimini, önemli komutları ve özel servis dosyaları oluşturmayı anlatmaya çalışacağım.

1. Systemd Nedir ve Neden Önemlidir?

Systemd, Linux’ta başlangıç sürecini (init system) yöneten bir sistem hizmetidir. Daha önce SysVinit ve Upstart gibi sistemler kullanılıyordu, ancak Systemd daha hızlı, daha güvenilir ve esnek olduğu için Linux dünyasında standart hale gelmiştir.

Systemd’nin Avantajları

✅ Paralel başlatma ile daha hızlı boot süresi sağlar.
✅ Servislerin bağımlılıklarını yönetebilir.
✅ Log yönetimi ve analiz için journalctl sunar.
✅ Dinamik servis başlatma ve takip etme desteği bulunur.

2. Systemd ile Servis Yönetimi (systemctl Komutları)

Systemd servisleri yönetmek için kullanılan ana araç systemctl komutudur. İşte temel systemctl komutları:

Servisleri Başlatma, Durdurma ve Yeniden Başlatma

Örnek Kullanım:

Bir web sunucusunun durumunu görmek için:

systemctl status apache2

Eğer Apache çalışmıyorsa başlatmak için:

sudo systemctl start apache2

3. Servislerin Otomatik Başlatılması

Bazı servislerin sistem açılışında otomatik olarak başlamasını isteyebilirsiniz. Bunun için:

🔹 Otomatik Başlatmayı Etkinleştirme:

sudo systemctl enable servis_adı

🔹 Otomatik Başlatmayı Devre Dışı Bırakma:

sudo systemctl disable servis_adı

🔹 Sistemde Yüklü Tüm Servisleri Listeleme:

systemctl list-units --type=service

4. Özel Servis Dosyası (.service) Oluşturma

Linux üzerinde özel bir servis oluşturmak için Systemd servis dosyaları kullanılır.

Örnek: Basit Bir Servis Dosyası

Bir Python scriptini Systemd servisi olarak çalıştırmak için:

1️⃣ Servis Dosyası Oluşturma:

sudo nano /etc/systemd/system/ornekservis.service

2️⃣ Servis İçeriğini Ekleyin:

[Unit]
Description=Örnek Systemd Servisi
After=network.target

[Service]
ExecStart=/usr/bin/python3 /home/kullanici/script.py
Restart=always
User=kullanici
Group=kullanici

[Install]
WantedBy=multi-user.target

3️⃣ Servisi Aktif Hale Getirme:

sudo systemctl daemon-reload
sudo systemctl enable ornekservis
sudo systemctl start ornekservis

Bu adımlardan sonra Python scriptiniz sistem açıldığında otomatik olarak çalışacaktır! 🚀

5. Systemd Loglarını İnceleme (journalctl)

Servislerin hata loglarını görmek için journalctl komutu kullanılır.

🔍 Tüm Systemd Loglarını Görüntüleme:

journalctl -xe

🔍 Belirli Bir Servisin Loglarını Görme:

journalctl -u servis_adı --no-pager

Örneğin, Apache servisine ait son logları görmek için:

journalctl -u apache2 --no-pager

🔍 Gerçek Zamanlı Log İzleme:

journalctl -u servis_adı -f

Bu komut, ilgili servisin loglarını canlı olarak takip etmenizi sağlar.

6. Systemd ile Hata Kurtarma ve Debugging

Eğer bir servis düzgün çalışmıyorsa, şu adımları takip edebilirsiniz:

✅ Servisin durumunu kontrol edin:

systemctl status servis_adı

✅ Logları detaylı inceleyin:

journalctl -u servis_adı -xe

✅ Servisi yeniden yükleyin:

sudo systemctl restart servis_adı

✅ Daemon’u yenileyin:

sudo systemctl daemon-reexec

Systemd, Linux sistemlerinde servisleri başlatma, durdurma ve izleme için güçlü bir araçtır.