İndeksler, SQL veritabanlarında veri erişim hızını artıran önemli bileşenlerdir. Doğru indeks kullanımı, sorguların daha hızlı çalışmasını sağlar ve veritabanı performansını önemli ölçüde iyileştirir.

MySQL ve PostgreSQL sistemlerinde farklı indeks türlerini ve bunların performans üzerindeki etkilerini kısaca anlatayım.

1. İndekslerin Performansa Etkisi

İndeksler, sorguların veriyi daha hızlı bulmasını sağlar, ancak aşırı indeksleme veya yanlış indeks kullanımı performans sorunlarına neden olabilir. İşte indekslerin performansa etkileri:

✅ Avantajlar:

• Hızlı veri erişimi sağlar.
• JOIN işlemlerini optimize eder.
• ORDER BY ve GROUP BY işlemlerini hızlandırır.

❌ Dezavantajlar:

• Fazla indeks, ek disk alanı kullanır.
• INSERT, UPDATE, DELETE işlemlerini yavaşlatabilir.

2. MySQL ve PostgreSQL’de İndeks Türleri

Her iki veritabanı sisteminde de benzer indeks türleri bulunmakla birlikte, bazı farklılıklar vardır.

2.1 Birincil Anahtar (Primary Key) İndeksi

MySQL ve PostgreSQL‘de PRIMARY KEY olarak belirlenen sütunlar otomatik olarak indekslenir.

CREATE TABLE Musteriler (
    ID SERIAL PRIMARY KEY,
    Ad VARCHAR(100)
);

📌 Kullanım: Tablodaki her satırı benzersiz tanımlamak için kullanılır.

2.2 Tekil (Unique) İndeksler

Bu indeksler, belirli bir sütundaki değerlerin benzersiz olmasını sağlar.

CREATE UNIQUE INDEX idx_email ON Kullanicilar(Email);

📌 Kullanım: E-posta, TC kimlik numarası gibi benzersiz değerler içeren alanlar için uygundur.

2.3 Çoklu Sütun (Composite) İndeksler

Birden fazla sütunu kapsayan indekslerdir. MySQL ve PostgreSQL’de desteklenir.

CREATE INDEX idx_ad_soyad ON Musteriler(Ad, Soyad);

📌 Kullanım: Ad ve Soyad sütunlarına göre sıkça sorgu yapılıyorsa kullanılır.

2.4 Tam Metin (Full-Text) İndeksler

Metin aramalarını hızlandırmak için kullanılır.

MySQL:

CREATE FULLTEXT INDEX idx_aciklama ON Urunler(Aciklama);

PostgreSQL:

CREATE INDEX idx_aciklama ON Urunler USING GIN (to_tsvector('turkish', Aciklama));

📌 Kullanım: Büyük metin alanlarında hızlı arama yapmak için idealdir.

2.5 Clustered ve Non-Clustered İndeksler

• MySQL: Clustered Index desteği yalnızca InnoDB motorunda bulunur. Varsayılan olarak PRIMARY KEY indekslidir.
• PostgreSQL: Tüm tablolar için varsayılan olarak Heap-organized bir yapı kullanır. Clustered Index ayrı olarak tanımlanabilir.

PostgreSQL Clustered Index Örneği:

CLUSTER Musteriler USING idx_musteri_id;

📌 Kullanım: Sıralı erişim gerektiren büyük veri setleri için uygundur.

Non-Clustered Index MySQL Örneği:

CREATE INDEX idx_musteri_sehir ON Musteriler(Sehir);

📌 Kullanım: Sorguların belirli bir sütuna dayalı olarak hızlanmasını sağlar.

2.6 Spatial (Coğrafi) İndeksler

Coğrafi veriler (GPS koordinatları gibi) üzerinde hızlı arama yapmak için kullanılır.

MySQL:

CREATE SPATIAL INDEX idx_koordinatlar ON Lokasyonlar(Konum);

PostgreSQL:

CREATE INDEX idx_koordinatlar ON Lokasyonlar USING GIST (Konum);

📌 Kullanım: Harita tabanlı uygulamalarda hızlı konum sorgulamak için kullanılır.

3. MySQL ve PostgreSQL’de İndeks Kullanımı Karşılaştırması

MySQL genellikle hızlı okuma işlemleri için optimize edilmiştir, ancak PostgreSQL daha gelişmiş indeksleme teknikleri sunar.

4. Hangi İndeksi Kullanmalıyım?

İndeks seçimi, veritabanı performansını doğrudan etkileyen bir konudur. Yanlış indeks kullanımı performansı düşürebilir. MySQL ve PostgreSQL kullanıcıları, sık kullanılan sorguları analiz ederek en uygun indeks türünü seçmelidir.

• Eğer verileriniz sürekli güncelleniyorsa, fazla indeks eklemekten kaçının.
• Büyük metin aramaları yapıyorsanız PostgreSQL’in GIN indeksleme özelliğini kullanabilirsiniz.
• Coğrafi veri analizi için PostgreSQL’in GIST indeksleri daha gelişmiştir.
• JOIN işlemlerinde performansı artırmak için çoklu sütun indekslerini tercih edin.

MySQL ve PostgreSQL, indeksleme konusunda güçlü özellikler sunar. Birincil anahtar, benzersiz, çoklu sütun, tam metin, clustered ve spatial indeksler gibi farklı türler, kullanım amacına göre seçilmelidir. PostgreSQL, daha gelişmiş indeksleme seçenekleri sunarken, MySQL belirli durumlarda daha hızlı veri erişimi sağlayabilir.